Fonds Cultuureducatie voor PO en (V)SO in Zwolle

Leestijd: 4 min.

De gemeente Zwolle heeft een speciaal fonds opgericht om cultuureducatie te stimuleren. Hoe meer een school aan cultuureducatie doet, hoe hoger de gemeentelijke bijdrage. Zo moet goed muziekonderwijs bereikbaar worden voor alle Zwolse basisscholen. Wat zijn de ervaringen en resultaten? Een gesprek met Astrid Vrolijk-de Mooij, directeurbestuurder, en Elly Cuhfus, adviseur cultuureducatie van Stadkamer Zwolle.

Wat is Stadkamer Zwolle en welke rol spelen jullie bij muziekonderwijs in Zwolle?

‘Stadkamer is begin 2015 ontstaan uit de fusie van Bibliotheek Zwolle en Muzerie, het centrum voor de kunsten. Wij zijn het centrale punt in Zwolle waar iedereen terecht kan voor informatie en advies, educatie, lezen, culturele en maatschappelijke activiteiten. Naast Stadkamer heeft de gemeente toen ook het Fonds Cultuureducatie Zwolle in het leven geroepen. Dat is bedoeld om ervoor te zorgen dat álle kinderen in Zwolle kunnen profiteren van cultuuronderwijs, niet alleen als ze toevallig op een school zitten met ambities op dat gebied. Een van de taken van Stadkamer is het fonds te beheren. Basisscholen die meedoen met het Fonds Cultuureducatie Zwolle ontvangen een bedrag van de gemeente dat zij kunnen besteden aan cultuuronderwijs, bijvoorbeeld om leerkrachten te trainen in muziekonderwijs of om samen te werken met culturele aanbieders.’

Waarom is de uitvoering van het fonds ondergebracht bij Stadkamer?

‘Er is overwogen om het fonds onder te brengen in een aparte stichting, maar dat zou te duur uitpakken. Daarom is het nu een van de labels onder Stadkamer. Scholen die meedoen met het fonds worden door twee adviseurs ingedeeld in één van de drie fases (zie verderop). Naast een eigen inleg ontvangen zij een bedrag van de gemeente Zwolle. Wij handelen de financiële kant van de regeling af, ook administratief. Maar wie meedoet met het fonds, kan ook gebruikmaken van onze aanvullende diensten: we geven advies, we stimuleren en we bemiddelen als onafhankelijke partij tussen scholen en cultuuraanbieders. Omdat deze diensten onderdeel zijn van onze gemeentelijke opdracht, bieden wij deze gratis aan de scholen en cultuuraanbieders aan.’

Het subsidiebedrag waarvoor scholen in aanmerking komen, varieert. Hoe zit dat?

‘Het budget per leerling bestaat uit twee delen. Scholen leggen zelf € 10,90 per leerling in het fonds in, de standaardrijksbijdrage die zij ontvangen voor cultuuronderwijs. De gemeente vult dat aan met matchingsgeld: hoe verder een school is in de uitvoering van cultuureducatie, hoe hoger dat bedrag. Afhankelijk van de fase waarin een school zich bevindt, is dit bedrag 1, 2 of 4 maal de inleg per leerling. Scholen ontvangen dit dus bovenop hun eigen inleg.'

'Stadkamer heeft deze drie fasen gebaseerd op de drie scenario’s uit het rapport Hart(d) voor Cultuur van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA). Op basis van acht criteria worden scholen ingedeeld in een fase en zitten in principe twee jaar in de toegekende fase, tenzij ze aanvragen om al eerder opnieuw beoordeeld te worden. Voldoen ze aan de eisen van de volgende fase, dan schuiven ze door. In de praktijk blijkt dit systeem een sterke prikkel voor scholen om deel te nemen én door te groeien. Per fase zijn duidelijke criteria geformuleerd in de Regeling Fonds Cultuurparticipatie.'

Wie bepaalt waaraan scholen het geld uit het fonds besteden?

‘De scholen zijn leidend: het vertrekpunt is de vraag vanuit de scholen, niet het aanbod van de cultuuraanbieders. De adviseurs van Stadkamer adviseren scholen wel als ze op zoek zijn naar aanbieders, bijvoorbeeld vakdocenten, en kunstenaars of culturele instellingen. De school bepaalt welke activiteiten via Stadkamer betaald worden, zolang die voldoen aan de voorwaarden: ze moeten bijdragen aan de kwaliteit van cultuuronderwijs, waaronder muziekonderwijs, ze moeten de vaardigheden van leerkrachten vergroten en ze moeten worden uitgevoerd samen met één of meer cultuuraanbieders.’

Wat hadden jullie achteraf liever anders gezien?

‘Oorspronkelijk had Zwolle het gebouw de Muzerie, een centrale ontmoetingsplek voor lessen, optredens en dergelijke. De gemeente besloot het af te stoten toen ze stopte met het subsidiëren van buitenschools onderwijs, maar we missen zo’n gebouw nu wel. Veel lessen worden nu in de basisscholen, buurthuizen, zolders etc. gegeven, met alle beperkingen die daarbij horen. Bijvoorbeeld dat er geluidsoverlast optreedt, maar ook dat we de aanwezigheid van instrumentarium missen, net als de mogelijkheid voor docenten onderling om elkaar te ontmoeten. Daarom zouden we andere gemeenten adviseren: houd ook een plek voor ontmoeting, bezuinig het gebouw niet weg.'

Basisschool de Wendakker is een school die zich bevindt in fase 3, Fase 3, ‘leren en ontwikkelen’, betekent dat de school en cultuuraanbieders een vergaande samenwerking aangaan en werken vanuit een gedeelde visie. Deze school heeft als budget voor cultuureducatie de eigen bijdrage van € 10,90 per leerling en ontvangt vanuit het Fonds voor Cultuureducatie van de gemeente Zwolle nog eens 4 maal € 10,90. Met een school van ongeveer 800 kinderen betekent dat een substantieel bedrag om te besteden aan cultuureducatie.

‘Toen het fonds drie jaar geleden opstartte, werden we vanaf het eerste moment een fase 3-school. Omdat we al een duidelijk profiel en een goed beleid hadden op het gebied van cultuureducatie, was dit fonds voor ons laagdrempelig. We merkten dat andere scholen in de omgeving en binnen onze stichting wel voorbeelden nodig hadden. Stadkamer vervulde daar een goede rol in. Vanuit onze school hebben wij daar ook een bijdrage aan geleverd, door onze plannen te delen en andere scholen te informeren.’

‘In het begin heb ik nog wel geworsteld met het feit dat niet alle kinderen in Zwolle nu dezelfde budgetten voor cultuureducatie krijgen. Ze zijn nu erg afhankelijk van de inzet van een school. Bij de gemeente heb ik daar nog wel mijn kanttekeningen bij geplaatst. De gemeente zou ook de budgetten kunnen verdelen over alle kinderen, zodat elke leerling dezelfde kans krijgt.’

‘Via de regeling Muziekimpuls van het Fonds voor Cultuurparticipatie hebben we nu ook nog extra middelen om de deskundigheid van onze eigen leerkrachten te bevorderen. Muziekschool MEC zorgt ervoor dat er nu meer vanuit de belevingskant aan het muziekonderwijs gewerkt wordt.´